Weerstandsvermogen en Risicobeheersing

Als gemeente ondernemen we activiteiten die soms risico’s met zich meebrengen. Daarnaast krijgen we te maken met autonome ontwikkelingen die eveneens risicovol kunnen zijn. Met een risico bedoelen we de kans op een gebeurtenis die invloed heeft op het behalen van onze doelstellingen of op de beschikbare financiële middelen, zowel in positieve als negatieve zin. Deze risico’s kunnen van juridische, financiële, maatschappelijke of inhoudelijke aard zijn. Het effectief beheersen van deze risico’s is daarom een essentieel onderdeel van onze managementverantwoordelijkheid. Voor het bepalen van onze weerstandscapaciteit wegen we af hoe groot de kans is dat ze zich voordoen.

Het effectief beheersen van deze risico’s is niet slechts een taak, maar een wezenlijk onderdeel van onze managementverantwoordelijkheid. Het stelt ons in staat om adequaat in te spelen op onzekerheden en tegelijkertijd kansen te benutten. Daarom werken we voortdurend aan het versterken van ons risicomanagement, zodat we zowel voorbereid zijn op mogelijke bedreigingen als in staat zijn om kansen optimaal te benutten. Het is deze balans die ons helpt om de gemeente effectief te besturen en te zorgen voor een stabiele en duurzame toekomst voor onze inwoners.

De weerstandscapaciteit van een gemeente geeft aan hoeveel financiële middelen er beschikbaar moeten zijn om risico's die zich kunnen voordoen, op te vangen. Het is een maatstaf voor de financiële veerkracht van de gemeente. Dit betekent dat de gemeente over voldoende middelen moet beschikken om onverwachte gebeurtenissen, zoals financiële verliezen of onverwachte uitgaven, te kunnen opvangen zonder dat dit de continuïteit van de gemeentelijke taken en diensten in gevaar brengt. De weerstandscapaciteit wordt bepaald door het beschikbaar stellen van reserves, zoals het algemene reserve en bestemmingsreserve die kunnen worden aangesproken in geval van negatieve ontwikkelingen.

Onze gemeente heeft te maken met risico’s die zowel positieve als negatieve invloed kunnen hebben op de doelstellingen en financiële middelen. De omvang van de risico’s bedraagt €27.634 miljoen, en de benodigde weerstandscapaciteit om deze risico’s op te vangen is €10.498 miljoen. om de incidentele risico’s op te vangen. Voor de ratio weerstandsvermogen voor de programma’s streeft de gemeente een ratio van 1,0 na, waarbij als toegestane een ondergrens van 0,8. De ratio van 2,02 betekent dat onze gemeente meer weerstandscapaciteit heeft dan nodig is om de risico's op te vangen.

De weerstandscapaciteit die in de in de exploitatie beschikbaar is, dient vooral voor het opvangen van structurele financiële restrisco’s. De aanwezige weerstandscapaciteit bestaat uit:
1. raming voor onvoorzien
2. onbenutte belastingcapaciteit.

1. Onvoorzien
Voor het opvangen van onvoorziene incidentele lasten is jaarlijks 0,2% van het begrotingstotaal beschikbaar voor 2024 was dit € 67.539,00. In 2024 is hier € 19.525 van gebruikt. Het overige deel valt vrij en is daarmee onderdeel van het jaarrekeningresultaat 2024.

2. Onbenutte belastingcapaciteit
De onbenutte belastingcapaciteit is de financiële ruimte binnen de onroerendezaakbelasting (OZB) en de bestemmingsheffingen afval en riolering. Deze ruimte wordt bepaald door het verschil tussen het gemiddelde OZB tarief van de gemeente en het normtarief dat door het Rijk wordt vastgesteld. Gemeente Baarn kan haar OZB tarieven nog verhogen indien dit noodzakelijk blijkt te zijn voor de uitvoering van onze gemeentelijke taken. Bij de heffingen riolering en afval betreft de financiële ruimte tot het bereiken van een kostendekkend niveau van 100%.

Excel-tabel

Het weerstandsvermogen wordt gedefinieerd als “het vermogen van de gemeente Baarn om niet-structurele financiële risico’s op te kunnen vangen teneinde zijn taken te kunnen voortzetten”. Het weerstandsvermogen bestaat uit die middelen die de gemeente Baarn heeft om niet begrote kosten te dekken en die risico’s waarvoor geen voorzieningen zijn getroffen of verzekeringen zijn afgesloten. Dit gaat alleen om de incidentele risico’s.

Voor de vaststelling van het weerstandsvermogen neemt de gemeente Baarn alleen de algemene reserve als uitgangspunt. De onbenutte belastingcapaciteit en de post voor onvoorzien worden niet meegenomen in de berekening. Deze zijn een reserve om mogelijke structurele risico’s op te vangen binnen de begroting wanneer dit nodig blijkt

Op basis van het risicobeleid is het gewenste weerstandsvermogen bepaald door de risico’s in cijfers vast te stellen naar hun maximale financiële impact maal de kans dat het risico zich voor kan doen. De in deze paragraaf opgenomen risico’s zijn niet volledig. Risico’s met weinig financiële impact of risico’s waarvan het financiële effect niet bekend is, zijn buiten beschouwing gelaten.

Hierbij zijn alleen risico’s meegenomen:
• die een maximale financiële impact hebben van € 100.000 of meer;
• waarvan de kans dat het risico zich in werkelijkheid voordoet groter is dan 10%;
• waarvan de kans maal de financiële impact minimaal € 10.000 bedraagt.
Voor de beoordeling is de onderstaande schaalindeling gehanteerd.

De risicoanalyse vindt tweemaal per jaar plaats, waardoor deze paragraaf (jaarrekening 2024) aansluit op de risicoanalyse van de begroting 2025

Excel-tabel

De benodigde weerstandscapaciteit bij de jaarrekening 2024 met  is in omvang is met € 1,9 miljoen toegenomen ten opzichte van de risicoanalyse in de begroting 2025, omdat een aantal risico-inschattingen zijn geactualiseerd. In de onderstaande tabel zijn de mutaties ten opzichte van de jaarrekening 2024 en begroting 2025 zichtbaar. Er zijn drie nieuwe risico's toegevoegd. 

De risicoreserve is onderdeel van de algemene reserve. De risicoreserve moet hoog genoeg zijn om alle incidentele risico's te kunnen opvangen.

Excel-tabel

Vanuit een meerjarenbegroting die structureel en reëel in evenwicht is kan de gemeente eventuele financiële tegenslagen in eerste instantie opvangen. De financiële kengetallen ondersteunen de gemeenteraad bij het maken van afwegingen.
In de onderstaande tabel worden de kengetallen weergegeven. Het opnemen van deze kengetallen in de begroting en het jaarverslag is wettelijk voorgeschreven.
Op grond van de ‘Regeling vaststelling wijze waarop kengetallen worden vastgesteld en opgenomen in begroting en jaarverslag provincies en gemeenten’ van 9 juli 2015 is de gemeente gehouden aan het presenteren van financiële kengetallen. Het doel hiervan is dat een vergelijking tussen gemeenten gemaakt kan worden. Meer informatie over kengetallen zijn te vinden op https://www.financiengemeenten.nl/