Financiering

De financieringsparagraaf moet ingaan op de eisen die de wet financiering decentrale overheden (wet Fido) stelt. Uit de paragraaf moet blijken dat de uitvoering van de financieringsfunctie uitsluitend de publieke taak dient, dat het beheer prudent is (geen winstoogmerk) en dat aan de kasgeldlimiet en risiconorm wordt voldaan.

Afhankelijk van de relevantie van en de ontwikkelingen in de financieringsfunctie zal het in de rede liggen dat de paragraaf ook andere onderdelen bevat. Voor de hand liggende onderwerpen zijn: interne en externe ontwikkelingen die invloed hebbenop de financieringsfunctie, beleidsvoornemens voor de gemeentefinanciering, de financieringspositie, leningenportefeuille, uitzettingen, relatiebeheer en het kasbeheer.

Het beleidskader wordt in eerste instantie bepaald door wetgeving van Rijkswege. Dat zijn de Wet Houdbare overheidsfinanciën (wet HOF), de Financiële verhoudingswet (Fvw), de Wet Fido met de uitvoeringsregelingen van deze wet en de Gemeentewet.

Deze hogere wetgeving beoogt decentrale overheden Europese begrotingsregels mee te geven (Wet HOF) en hen te behoeden voor financiële risico’s door ongeoorloofde financiële handelingen met hoog risico (Wet Fido). Alle financiële handelingen moeten a) in het teken staan van de publieke taak en b) zonder winstoogmerk zijn.

Het gemeentelijk kader van het financiële beleid is vastgelegd in de financiële nota’s en verordeningen. De financiële verordening ex art 212 Gemw is een verplichte verordening en beschrijft de doelen en richtlijnen van de financieringsfunctie. De taken en bevoegdheden van financiële beheershandelingen zijn vastgelegd in het Treasurystatuut. Het beleid omtrent reserves / voorzieningen en activa zijn vastgelegd in de respectievelijke nota’s.

In deze paragraaf komen de volgende onderdelen aan de orde:

• Leningenportefeuille O/G en U/G;
• Rente en dividend;
• Financieringsbehoefte;
• Schatkistbankieren, kasgeldlimiet en renterisiconorm;
• Omslagrente;
• Belastingcapaciteit;

De beschrijving van de financiële positie zoals voorgeschreven in het BBV is geen onderdeel van deze paragraaf. Dit wordt behandeld in de financiële begroting en in de paragraaf weerstandsvermogen en risicobeheersing.

Bij het opstellen van de begroting 2022 had de gemeente Baarn vier langlopende geldleningen. Het zijn twee verschillende soorten leningen: fix-leningen met aflossing na afloop termijn en periodieke lineaire aflossing. In onderstaande tabel is een overzicht opgenomen van de leningen met peildatum 31 december 2021. De twee fix-leningen zullen de komende begrotingsperiode moeten worden geherfinancierd. Tevens is de verwachting in de perspectiefnota verwerkt dat de komende begrotingsperiode voor € 15 miljoen moet worden geleend voor het project speeldoos/bibliotheek en de uitvoering van het MIP.

Naast opgenomen leningen kent de gemeente Baarn ook uitgezette leningen. Die zijn in twee categorieën te verdelen: 1) leningen die worden uitgezet door de SVn voor starters op de woningmarkt en leningen voor duurzaamheidsverbeteringen aan woningen en 2) leningen aan sportclubs of verenigingen.

De eerste categorie zijn leningen die via een revolverend fonds werken. De SVn regelt de gehele procedure; van uitzetten tot incasseren van de aflossingen en rente. Bij het schrijven van deze begroting waren geen voorstellen bekend die wijzigingen aanbrengen in de saldi van de uitgezette leningen bij de SVn. De tweede categorie zijn leningen die afgelost worden. Deze categorie wordt langzamerhand afgebouwd omdat de gemeente Baarn in de nota borgstellingen 2018 heeft vastgesteld dat geen leningen in deze categorie meer verstrekt worden. Een sportclub of (sport-) vereniging kan op de geldmarkt lenen en de gemeente kan onder voorwaarden borg staan.

Tabel: saldi van revolverend fonds starters- en duurzaamheidsleningen.

Tabel: saldi leningen aan sportclubs of verenigingen.

Saldi van uitgezette leningen > 1 jaar	Activum	Begroting
Club/Vereniging (saldi per 1 januari)		2022
Merhula scouting groep	363	4.084
St Kunstgrasaccomodatie / BMHV	809	78.009
St Kinderboerderij Baarn	877	83.200
Totaal		165.293
Bedragen x € 1,-

Gelet op de aflossingsdiscipline van de sportclubs wordt het risico laag ingeschat.

Rente
Rente wordt betaald op opgenomen leningen. De te verwachten te betalen rente bedraagt in 2022 € 131.000.

Naast deze rente op leningen is er ook een rentetoerekening aan investeringen. Hiermee wordt tot uitdrukking gebracht dat voor investeringen een rentedragende lening opgenomen had moeten worden. De rente op investeringen is saldoneutraal in de begroting (positief op het product en negatief op het taakveld treasury). Het product wordt natuurlijk wel belast met de rentecomponent.

Een derde rentepost is de toegerekende rente aan het eigen vermogen. Deze methode is nog steeds toegestaan vanuit BBV regels. De commissie. BBV geeft echter de aanbeveling geen rente meer toe te rekenen aan het eigen vermogen. Deze aanbeveling is ingesteld voor een betere vergelijkbaarheid tussen gemeenten onderling. De gemeente Baarn volgt deze aanbeveling.

Tot slot een vierde rentepost; toerekening van rente aan grond en activa die nog niet worden afgeschreven (omdat de investering nog loopt). De gemeente Baarn rekent geen rente toe aan deze activa.

Dividend
Van twee partijen ontvangt de gemeente Baarn dividend: de BNG bank en waterbedrijf Vitens. Beide zijn voor 2022 begroot op respectievelijk € 78.820 en € 53.000. Beide zijn algemene dekkingsmiddelen; dus geen oormerk in de besteding.

Financieringsbehoefte is een resultante (samenspel) van voorgenomen investeringen, liquiditeitspositie en vastgesteld beleid over de leningenportefeuille.

Het vastgestelde beleid bepaalt dat voor investeringen > € 1.000.000 een lening wordt opgenomen van gelijke waarde als de investering en met een lineaire aflossing gelijk aan de afschrijvingstermijn van de betreffende investering. Zo kunnen beide (activum en lening (schuld)) gelijktijdig de balans uitstromen.

Het MIP omvat in totaal € 30 miljoen aan uitgaven, waarvan € 11 miljoen investeringen in riolering (bekostigd door de rioolheffing). Wij schatten in dat afgerond ongeveer € 15 miljoen zal moeten worden geleend tegen rond de 0,5% rente. Dit genereert extra rentelasten in de begrotingsperiode 2022-2025 van € 75.000.

Schatkistbankieren
Aan het schatkistbankieren is een grens gesteld. Overigens is deze grens door de Rijksoverheid per 1 juli 2021 verhoogd van 0,75% begrotingstotaal naar 2% begrotingstotaal. De gemeente Baarn kan in eigen beheer (betaalrekening) maximaal € 400.000 houden. Resterende overtollige middelen (saldo bankrekening > € 400.000) worden automatisch afgeroomd en gehouden bij de Rijksoverheid. Bij hoge betalingen kan de gemeente wel zelf middelen terugschrijven naar de eigen bankrekening. Vooralsnog houdt Baarn een maximum aan van € 400.000 op de betaalrekening (stand 2021). Een verhoging van het maximale bedrag (van € 400.000 naar 2% begrotingstotaal) op de betaalrekening wordt vooralsnog niet noodzakelijk geacht.

Kasgeldlimiet
De gemeente is op grond van art 3 lid 1 Wet Fido gerechtigd voor een bedrag van 8,5% begrotingstotaal rood te staan bij de bank. Indien dit voor het derde kwartaal op rij gebeurt, moet wel toestemming gevraagd worden bij de financieel toezichthouder (art 4 lid 2 Wet Fido). De begroting 2022 kent een volume (lasten) van € 60.835.000 waarmee de gemeente wettelijk gezien voor € 5,2 miljoen rood mag staan.

De gemeente Baarn heeft echter met de bank een overeenkomst dat slechts voor € 2.500.000 roodstand toegestaan is. Dat heeft te maken met de wettelijke regeling dat banken voor roodstand van klanten middelen in kas moeten houden. De kosten hiervan zijn zo hoog dat de BNG een lagere roodstand heeft voorgesteld. De gemeente Baarn heeft hiermee ingestemd omdat de gemeente nog nooit meer "rood" heeft gestaan dan € 2.500.000.

Per 1 juli 2021 heeft de BNG negatieve credit-rente ingevoerd op de reguliere betaalrekening. Vanaf € 500.000 saldo op de betaalrekening wordt een rente in rekening gebracht van 1-maands Euribor. Het risico dat Baarn negatieve rente moet betalen wordt heel laag ingeschat omdat het beleid is van Baarn dat ongeveer € 0 op de betaalrekening staat met een maximum van € 400.000. Boven dit bedrag wordt afgeroomd voor schatkistbankieren.

Renterisiconorm

Definitie volgens de Wet Fido:

• Renterisico op vaste schuld: mate waarin het saldo van rentelasten en rentebaten van een openbaar lichaam verandert door wijzigingen in het rentepercentage op leningen en uitzettingen met een oorspronkelijke rentetypische looptijd van één jaar of langer;
• De renterisiconorm: een bedrag ter grootte van een percentage van het totaal van het begrotingstotaal van het openbaar lichaam bij aanvang van het jaar.

Deze norm behoedt de gemeente voor al te grote financiële gevolgen van renteschommelingen.

	Renterisiconorm 2022	Rekening	Begroting	Begroting	Meerjarenperspectief
		2020	2021	2022	2023	2024	2025
1a	Renteherziening op vaste schuld (o/g)	-626	-520	0	0	0	0
1b	Renteherziening op vaste schuld (u/g)
		-/-	-/-	-/-	-/-	-/-	-/-
2	Netto renteherziening op vaste schuld (1a-1b)	-626	-520	0	0	0	0
3a	Nieuw aangetrokken / aan te trekken vaste schuld	25.574	5.000	12.500	2.000	6.500	2.000
3b	Nieuw uitgezette leningen	250
		-/-	-/-	-/-	-/-	-/-	-/-
4	Netto nieuw aangetrokken vaste schuld (3a-3b)	25.324	5.000	12.500	2.000	6.500	2.000
5	Betaalde aflossing / Te betalen aflossing	16.117	6.239	4.771	1.514	4.810	1.327
6	Herfinanciering (laagste van 4 en 5)		5.000	4.771	1.514	4.810	1.327
7	Renterisisco op vaste schuld (2+6)	-626	4.480	4.771	1.514	4.810	1.327
	Begrotingstotaal	66.129	60.720	60.838	60.351	59.360	59.236
8	Renterisiconorm (20% begrotingstotaal)	13.226	12.144	12.168	12.070	11.872	11.847
9a	Ruimte onder renterisiconorm (8-7)	13.852	7.664	7.397	10.556	7.062	10.520
9b	Overschrijding renterisoconorm (7-8)
Bedragen x € 1.000,-

De omslagrente wordt bij de begroting berekend door de werkelijk aan de taakvelden toe te rekenen rente (in euro’s) te delen door de boekwaarde per 1 januari van de vaste activa die integraal zijn gefinancierd. Het gecalculeerde omslagrentepercentage mag binnen een marge van 0,5% worden afgerond.

De resterende belastingcapaciteit is de ruimte die bestaat waarmee de OZB eigenaren woning, afvalstoffenheffing en rioolheffing verhoogd kan worden zonder dat voor de OZB het redelijk peil en voor de heffingen de 100% kostendekkendheid overschreden worden.

Voor de OZB is de grens het redelijk peil. Deze is voor 2022 vastgesteld op 0,1800% WOZ waarde (Meicirculaire 2021 bijlage 4.17 pag 100). Het redelijk peil is de grens die een gemeente moet hanteren voor een toekenning van de artikel 12 status. Het percentage dat in Baarn wordt toegepast bedraagt voor 2022 0,0926%.

Voor de afvalstoffenheffing en de rioolheffing is het na te streven dekkingspercentage vastgesteld op 100%. Bij hogere baten dan de kosten zal een reserve/voorziening gevormd moeten worden met de overtollige baten. Deze kunnen in een later stadium weer ingezet worden. Overigens niet anders dan voor de taak waarvoor ze geïnd zijn. In de paragraaf Lokale heffingen is de kostendekkendheid voor de afvalstoffenheffing en rioolheffing berekend op 100%. Dat houdt in dat hier geen capaciteit meer is de heffing te verhogen.

Tabel: resterende belastingcapaciteit