Voor u ligt de tussenrapportage t/m mei 2024. Met het maken van een begroting geven we sturing aan het uitgeven van de verschillende budgetten. Daarbij proberen we de toekomst zo getrouw mogelijk te voorspellen, maar ontkomen we niet aan het maken van aannames. In deze rapportage geven we inzicht in de belangrijkste financiële en beleidsmatige afwijkingen en bijstellingen ten opzichte van de begroting 2024 en beschrijven we relevante ontwikkelingen. Op basis hiervan maken we een (financiële) prognose voor het jaarrekeningresultaat 2024. In de bijlage vindt u de tussenrapportage sociaal domein.
De ontwikkelingen die in de tussenrapportage aan bod komen hebben niet alleen financiële consequenties, maar zijn ook van invloed op het (dagelijks) leven van de inwoner van Baarn. Denk bijvoorbeeld aan de opvang van vluchtelingen en ontheemden, armoedebeleid, de invoering van de Omgevingswet of het realiseren van integrale toegang. In het vervolg van de tussenrapportage beschrijven we daarom zowel de financiële afwijkingen als de beleidsmatige afwijkingen en bijstellingen.
De krapte op de arbeidsmarkt is in 2024 verder toegenomen, waardoor het moeilijk is om de vacatures te vervullen. Het afgelopen jaar is de ambtelijke organisatie al op veel fronten versterkt met nieuwe medewerkers. Dat biedt perspectief als het gaat om het uitvoeren van plannen. Net zo belangrijk is dat met meer mensen ook achterstanden op verschillende onderwerpen in de organisatie opgepakt kan worden. De gemeente Baarn streeft ernaar om met behoud van eigen unieke kenmerken de taken voor de inwoners en ondernemers integraal en in onderlinge samenhang uit te voeren. Daarom investeren wij actief in het opleiden en begeleiden van nieuwe medewerkers. Dit kost tijd en geld. Maar de loyaliteit en betrokkenheid van onze medewerkers wordt hiermee ook versterkt.
De verbouwing van het gemeentehuis is in volle gang een eerste deel is opgeleverd en in augustus in gebruik genomen. Inmiddels hebben PIT Baarn en vluchtelingewerk hun intrek genomen.
Energietransitie en Duurzaamheid
De Baarnse energietransitie heeft met de dit jaar vastgestelde Lokale Energie Strategie (LES) concreet vorm gekregen. In de LES zijn routekaarten opgenomen voor de drie pijlers van de energietransitie: energiebesparing (isolatie), de warmtetransitie (duurzame warmte) en duurzame elektriciteitsopwekking. De vakgroep is inmiddels uitgebreid waardoor meer inzicht en uitvoeringskracht beschikbaar is. Voor het gemeentelijk vastgoed wordt nu een duurzaam meerjarig onderhoudsplan (D-MJOP) opgesteld en duurzaamheid heeft een prominente plaats in het Plan Maatschappelijk Vastgoed (PMV) gekregen. Daarnaast zijn we ook begonnen met het opstellen van een soortenmanagementplan, zodat particuliere woningeigenaren vrijstelling krijgen van de wet natuurbescherming (Wnb) voor het isoleren van hun woning. Bovendien is de Europese aanbesteding voor de isolatieaanpak afgerond. September 2024 begint de uitvoering in Eemdal-Noord en in de jaren daarna komen ook andere wijken aan beurt. Tegelijkertijd starten we met de wijkaanpak aardgasvrij in Eemdal-Noord.
Ook hebben we meer inzicht gekregen in de potentie van duurzame energieopwekking binnen de gemeente. Er is een verkennend onderzoek afgerond naar de potentie van een drijvende zonneweide op het Beltgat, en gestart met een business case analyse voor een warmtenet met het vastgoed van Omthuis als startmotor. In de regio loopt het traject 'Opwek van Energie op Rijksvastgoed' (OER) om zonnepanelen naast infrastructuur te plaatsen. Tot slot wordt er onderzoek gedaan naar de mogelijkheden van één windturbine als gevolg van de provinciale en regionale ambities om in de regio voldoende duurzame elektriciteit op te wekken.
Het Huis van PiPPe heeft, in samenwerking met de gemeente, een eerste overleg georganiseerd om een brede samenwerking van partijen op te zetten. Het doel van dit platform is om de energietransitie te versnellen. Daardoor zal de gemeente Baarn sneller klimaatneutraal worden, waarmee uitvoering wordt gegeven aan de moties 'Energieplatform' en 'Energieloket'. Daarnaast worden er in het kader van de isolatieaanpak en wijkaanpakken aardgasvrij plannen gemaakt om mobiele energieloketten op locatie te organiseren, in samenwerking met lokale partners. Dit past bij het ontzorgen van inwoners; wij zoeken hen op, in plaats van dat zij naar ons moeten komen.
Omgevingswet
Begin dit jaar is de omgevingswet ingevoerd. Door de voorbereiding van de afgelopen jaren is de overgang naar verwachting verlopen. Grote landelijk of lokale problemen zijn uitgebleven, en inmiddels zijn er omgevingsvergunningen onder de nieuwe wetgeving verleend. Door de grote hoeveelheid aanvragen die voor het eind van het jaar gedaan zijn, en de hoeveelheid aanvragen in combinatie met het vinden van de weg in de nieuwe regelgeving, loopt de afhandeling minder vlot dan gewenst en is prioritering in de afhandeling noodzakelijk geweest. Daarnaast worden vanuit de bestemmingsreserve de dit jaar voorziene werkzaamheden gedekt; onder andere voorbereiden van het omgevingsplan, besluitvorming over de omgevingsvisie en aan het einde van het jaar een evaluatie van het eerste jaar.
Financiële uitdagingen
We worden in toenemende mate geconfronteerd met stijgende prijzen en beperkt aanbod - als gevolg van de arbeidsmarktontwikkelingen - bij de uitvoering van veel werkzaamheden en bij aanbestedingen. Anders gezegd: door autonome ontwikkelingen wordt uitvoering van ons beleid duurder. Wij volgen de ontwikkelingen nauwgezet en proberen door slim in te kopen zoveel mogelijk binnen de bestaande financiële kaders te blijven of zo nodig bestedingen uit te stellen zonder de voortgang in gevaar te brengen. Ook de kosten voor zorg en welzijn stijgen dit jaar verder onder andere door een nieuwe CAO hulp bij het huishouden. Hoewel deze loonstijgingen gerechtvaardigd zijn vormen zij een extra financiële last voor de gemeente. Deze stijgingen zijn voor ons niet tot nauwelijks beïnvloedbaar omdat ze het resultaat zijn van landelijke beleidsbeslissingen en cao onderhandelingen. Deze kosten zijn essentieel voor het bieden van adequate zorg aan onze inwoners en kunnen niet eenvoudig worden verminderd zonder de kwaliteit van de dienstverlening te schaden. Daarom moeten we binnen andere domeinen extra voorzichtig omgaan met onze middelen om de budgetten in balans te houden.
De economie laat nog steeds een bescheiden groei zien. De koopkracht herstelt in 2024 stevig, dankzij de stijging van lonen en de daling van de inflatie. Ondanks de positieve ontwikkelingen blijven er tal van grote uitdagingen bestaan, zoals de betaalbaarheid van woningen, klimaatverandering, duurzaamheid, digitalisering en krapte op de arbeidsmarkt. Op basis van deze tussenrapportage verwachten we een tekort in de jaarrekening van 2024. Om het geprognotiseerde tekort van € 406.000 terug te dringen, zullen we, conform de in februari vastgestelde financiële uitgangspunten, de komende periode proactief actie ondernemen. Binnen de huidige begroting onderzoeken we diverse oplossingen en bepalen we, rekening houdend met onze huidige uitvoeringscapaciteit wat de mogelijkheden zijn om budgetten ter herprioriteren en te heralloceren.
Een grote uitdaging wordt de financiële korting waar we, zoals het er nu uitziet, vanaf 2026 rekening mee moeten houden. Wij zetten ons actief in om samen met de Vereniging van Nederlandse gemeenten te proberen dit tij nog te keren. De significante afwijkingen uit de RIB meicirculaire 2024 zijn opgenomen in deze tussenrapportage.
Rechtmatigheidsverantwoording
Met ingang van 1 januari 2023 is de verantwoordelijkheid voor de rechtmatigheidsverklaring verschoven van de accountant naar het college van B&W. Deze verklaring is voor het eerst opgenomen in de jaarrekening 2023. Via deze rapportage wordt verantwoording afgelegd over de naleving van de relevante financiële regels binnen de gemeente. Tijdens dit proces (van interne controles en audits) hebben we waardevolle ervaringen opgedaan die ons inzicht hebben gegeven in onze financiële en operationele praktijken. Met de opgedane ervaringen zullen wij in 2024 onze procedures verder te optimaliseren en wordt de basis gelegd voor een nog efficiëntere en effectievere financiële verantwoording in de toekomst.