Bij het opstellen van de Perspectiefnota is het belangrijkste uitgangspunt 'Samen Baarn'. Hierbij ligt de nadruk op communicatie en samenwerking met de inwoners van Baarn. We zetten ons daarom in om de digitale communicatie te verbeteren onder andere door een beter gebruik van sociale media. We maken veel meer gebruik van de kennis, creativiteit en inzet van onze inwoners, ondernemers en maatschappelijke organisaties. Daarnaast werken we aan een aantrekkelijk woon-, werk- en leefklimaat en streven er naar om inwoners meer regie te geven.
De begroting 2023-2026 bevat al veel initiatieven om uitvoering te geven aan de ambities van 'Samen Baarn'. Deze voorliggende perspectiefnota 2024 -2027 is gemaakt in de context van een onzeker financieel perspectief vanuit onder andere de rijksmiddelen (met name door de ravijnjaren 2026 en 2027). Daarnaast zijn er grote maatschappelijke ontwikkelingen waarvan onduidelijk is wat deze betekenen voor wat wij als gemeente voor Baarn willen doen. Dit maakt dat we een perspectief schetsen dat voort bouwt op de ambities 'Samen Baarn' en rekening houdt met onzekerheden. Dit is waarom in deze perspectiefnota onderscheid is gemaakt tussen:
- ontwikkelingen waar we al wel in deze perspectiefnota maatregelen op willen nemen;
- ontwikkelingen die we beter in beeld willen krijgen voordat besloten wordt of en hoe deze op te nemen in de meerjarenbegroting
Het College vindt het van belang om samen met de Raad een goede afwegingen te maken. Een gezonde balans tussen ambities voor Baarn en uitvoeringskracht is daarbij van belang. Dit zodat onze inwoners ervaren dat we samen kunnen realiseren wat we afspreken. We hebben de focus op uitvoering.
Op het moment van het opstellen van deze perspectiefnota zijn de uitkomsten van de belangrijkste circulaire (meicirculaire) niet bekend. Hierdoor zijn er veel onzekerheden met betrekking tot de toekomstige inkomsten. Dit maakt het maken van keuzes lastig. Ook zijn er nog veel open einden waarover het Rijk nog steeds een besluit moet nemen, zoals de verruiming van het gemeentelijke belastinggebied, de hervormingsagenda, de herijking van het gemeentefonds. Vanaf 2024 streven we daarom naar een perspectiefnota op hoofdlijnen met een proces waarin de meicirculaire van dat jaar in opgenomen kan worden.
Ontwikkelingen op basis van uitvoering van genomen besluiten en beleid 2024
Het afgelopen jaar zijn er ook onverwachte ontwikkelingen geweest die in 2024 doorwerken, zoals de oorlog in Oekraïne, hoge energieprijzen en inflatie. De toestroom van Oekraïense vluchtelingen heeft gevolgen voor de opvang van andere vluchtelingen. We geven uitvoering aan landelijke steunmaatregelen zoals tegen energiearmoede en ondersteunen lokaal waar nodig. In onze gemeente hebben we een grote opgave met betrekking tot ons maatschappelijk vastgoed en de huisvesting van scholen. Verschillende scholen hebben te maken met verouderde gebouwen die de komende jaren verbouwd moeten worden. Hierbij zijn in lijn met het Integraal Huisvestingsplan (IHP) uit 2021 voor de scholen grote investeringen nodig, evenals tijdelijke huisvesting voor leerlingen tijdens de verbouwingen. Ook is er uitgesteld onderhoud aan vastgoed dat alsnog uitgevoerd moet worden. Verduurzaming van ons vastgoed is hierbij een belangrijk onderdeel om bij te dragen aan CO2-reductie en lagere energiekosten. Het toekomstperspectief van verschillende organisaties wordt hierbij meegenomen.
De zorg voor onze inwoners is de laatste jaren toegenomen. Naast extra zorgtaken is er ook sprake van meer zorgbehoefte en andere werkwijzen. Er komen nog steeds meer taken naar ons lokale team. Inmiddels zien wij een eerste resultaat van de inspanningen rondom de maatregelen praktijkondersteuner huisarts (POH) Jeugd GGZ en eigen begeleiding van het lokaal team. Op 17 april jl. heeft de VNG een principeakkoord bereikt met het kabinet over het financieel kader bij de Hervormingsagenda Jeugd. Een onderdeel van het akkoord is dat de besparingsopgave wordt bevroren tot en met 2025. Dit geeft tijdelijk ruimte om ons goed voor te bereiden op de verdere afbouw van structurele middelen en de extra besparing van het Rijk.
In maart jl. is door de Eerste Kamer besloten de Omgevingswet in te voeren per 1 januari 2024. Naast voorbereidende kosten voor de implementatie heeft het ook voor de begroting een bredere uitwerking. Hoewel het Rijk als uitgangspunt heeft dat de invoering op termijn kostenneutraal is, blijkt dat er incidentele een structurele effecten zijn die ofwel in de perspectiefnota of begroting opgevangen moeten worden. Via uitkeringen ondersteunt het Rijk de gemeente voor deze effecten overigens ook. Voor de verdere implementatie in de gemeente Baarn is een bestedingsplan opgesteld. Het bestedingsplan bevat de noodzakelijk processtappen en bijbehorende implementatiekosten voor de komende jaren.
Wij werken aan transparante en efficiënte dienstverlening. Het vertrouwen in de overheid staat onder druk, dit vraagt om transparantie en het belang van goede dienstverlening. Daarom zetten wij in op laagdrempelige, toegankelijke dienstverlening en transparante en begrijpelijke besluitvorming. Dit vraagt aandacht voor – en investering in – de bedrijfsvoering, applicaties en informatiebeheer. Ook om uitvoering te kunnen geven aan een aantal nieuwe wettelijke eisen, zoals die voortkomen uit de Wet open overheid en de Omgevingswet. Daarnaast investeren we in gegevensmanagement en het op orde brengen van de informatiehuishouding, efficiënte processen en een goede dienstverlening.
Mede door de krapte op arbeidsmarkt heeft de gemeente Baarn zich ontwikkeld als opleidingsgemeente. Naast werving zetten wij in op het vergroten van de leermogelijkheden. Hiermee geven wij tevens invulling aan (organisatie) ontwikkelingen in het werven, opleiden en behouden van personeel. Baarn profileert zich als opleidingsgemeente door als organisatie toekomstgericht te blijven ontwikkelen (leven lang leren) en als gemeente in de huidige krappe arbeidsmarkt te zijn voor nieuwe medewerkers.
Ontwikkelingen in perspectief naar de begroting
Er liggen de komende tijd verschillende grote uitdagingen voor ons. Veel van deze uitdagingen zijn het gevolg van Europese en nationale besluitvorming en waren al enige tijd bekend, waardoor we ons hier goed op hebben kunnen voorbereiden. Voorbeelden hiervan zijn de vermindering van de CO2-uitstoot, nieuwe privacywetgeving en de implementatie van de Omgevingswet. Deze ontwikkelingen hebben met name impact op de regio en vragen om regionale samenwerking. Daarnaast komen er ook nieuwe ontwikkelingen op ons af die gericht zijn op het buitengebied, zoals het stikstofvraagstuk en de behoefte aan meer groen voor natuur en recreatie.
We hebben als ambitie om onze inwoners meer te betrekken en een belangrijkere stem te geven bij belangrijke ontwikkelingen. In 2024 organiseren we een burgerberaad over duurzaamheid en energietransitie. Duurzaamheid is een rode draad in ons hele beleid en we zetten succesvolle maatregelen voort, zoals energiecoaches en -fixers en de inzet van duurzaamheidsleningen. Ook organiseren we in 2024 een Inwonerforum over de Brink.
Om Baarn nog aantrekkelijker te maken zijn er plannen voor onder andere een levendig centrum en geven we uitvoering aan uitvoeringsagenda Toerisme en Recreatie. We stellen belangrijke doelen voor een duurzame toekomst voor het landelijk gebied en creëren en realiseren recreatieruimte in het landschap. We gaan hier concreet mee aan de slag vanuit het programma Groen Groeit Mee en starten met de pilot Zuidelijke Eemvallei.
De lokale belastingen vormen een deel van de structurele inkomsten van onze begroting. Richting de begroting onderzoeken wij de mogelijkheden voor het vereenvoudigen en/of afschaffen van een aantal gemeentelijke belastingen.
Financiële ontwikkelingen
Met de vaststelling van het nieuwe coalitieakkoord Rutte IV is er besloten na 2025 over te stappen naar een nieuwe financieringssystematiek tussen het Rijk en de gemeenten. Hoe deze systematiek eruit komt te zien, is nog onzeker. De uitbreiding van het lokale belastinggebied wordt hierbij als mogelijkheid genoemd. Deze onzekerheid betekent dat wij terughoudend zijn met besluiten over nieuw beleid en investeringen. Want deze leiden vaak tot een meerjarige structurele last waarvoor vanaf 2026 geen structurele dekking aanwezig is in onze begroting.
Dit jaar wordt de Onroerend Zaak Belasting (OZB) op basis van de het vastgestelde inflatiecijfer over 2022 door het Centraal Economisch Plan Bureau met terugwerkende kracht geïndexeerd. We hadden in 2022 een inflatie van 1,5% begroot en het is 11,7% geworden. Conform eerdere besluitvorming gaan we dit ‘gat’ in 2024 herstellen waardoor de indexatie van de OZB voor 2024 uitkomt op 13,8% Daar tegenover staat dat we voornemens zijn om de hondenbelasting en de precariobelasting af te schaffen.
College Agenda en impulsen aan bestaand beleid
De College Agenda maakt deel uit van onze planning en control cyclus. In de verschillende P&C rapportages wordt de voortgang en wijzigingen op deze agenda opgenomen. De College Agenda 2022-2026 is volledig in de meerjarenbegroting 2023-2026 verwerkt. Wanneer wordt afgeweken van de uitvoering of wanneer er nieuwe ontwikkelingen zijn dan stellen wij u hiervan op de hoogte in onze P&C rapportages. De uitvoering van de college agenda 2023en 2024 verloopt volgens planning zie ook RIB 511926
Verder is er in deze perspectiefnota een onderscheid gemaakt in:
- Onderwerpen die impulsen geven aan het bestaande beleid en waarvoor financiële ruimte is. Een impuls in de organisatie is nodig om aan de ambities die er liggen te voldoen.
- Onderwerpen waarvoor, gezien de ontwikkelingen de komende jaren, een impuls gewenst is maar omdat er op dit moment geen financiële ruimte is, op dit moment helaas niet kunnen worden meegenomen. In de aanloop naar de begroting 2024-2027 gaan we onderzoeken of we ook voor deze impulsen voor het bestaande beleid ruimte in de begroting kunnen creëren.